จันทน์ชะมด
ชื่อสมุนไพรไทยอื่นๆเช่น จันทน์,จันทน์ขาว,จันทน์พม่า,จันทน์หอม
ชื่อวิทยาศาสตร์ของสมุนไพรไทย Mansonia gagei. วงศ์ STERCULIACEAE.
เป็นสมุนไพรไทยไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงกลาง ผลัดใบ ลำต้นตรง เปลือกเรียบสีเทา กิ่งอ่อนมีขนเล็กน้อย
ใบสมุนไพรไทยนี้ เป็นใบเดี่ยวรูปรี ติดเรียงสลับ โคนใบตัดหรือหยักเว้าเข้าเล็กน้อย ปลายใบสอบแหลม เนื้อใบค่อนข้างหนา สีเขียวอ่อนๆ เส้นใบ 3 เส้น ออกจากจุดโคนใบมีเส้นแขนง 4-6 คู่ ขอบใบส่วนที่ค่อนไปทางปลายใบลักษณะเป็นคลื่น มีขนประปราย
ดอกสมุนไพรไทยนี้ เป็นดอกสีขาวขนาดเล็ก ออกเป็นช่อตามปลายกิ่งและงามใบ กลีบดอกรูปซ้อนมี 5 กลีบ ไม่ติดกัน กลีบฐานดอกติดกันเป็นรูปเหยือกน้ำ ปลายแยกเป็นแฉกแหลม 5 แฉก ด้านนอกมีขน ส่วนด้านในเกลี้ยง เกสรตัวผู้ 10 อัน รังไข่ 5 พู อบู่เบียดกันเป็นรูปเหยือกน้ำ มีขนคลุมแน่น
ผลสมุนไพรไทยนี้ เป็นผลรูปกระสวย มีปีกรูปสามเหลี่ยมติดที่ปลายผล มักอยู่เป็นคู่

สรรพคุณสมุนไพรไทยนี้ต่อสุขภาพ
ต้นสมุนไพรไทยนี้ ขับลมในลำไส้ แก้จุกเสียด แน่นเฟ้อ แก้ปวดท้อง แก้บิด แก้ธาตุพิการ ขับโลหิตระดู
เนื้อไม้สมุนไพรไทยนี้ แก้คลื่นเหียนอาเจียน บำรุงหัวใจ แก้ลมวิงเวียน แก้วิงเวียน หน้ามืด ตามัว ชูกำลัง ทำใจคอให้สดชื่นสดใส บำรุงประสาท แก้ไข้ แก้เหงื่อตกหนัก แก้ร้อนในกระหายน้ำ บำรุงตับปอดให้เป็นปกติ บำรุงเนื้อหนังให้สดใส แก้ตับปอดพิการ ขับพยาธิ แก้ไข้อันบังเกิดแกตับและดี บำรุงเลือดลม แก้ไข้เพื่อดี แก้ไข้เพ้อคลั่ง แก้สันนิบาตโลหิต
แก่นสมุนไพรไทยนี้ บำรุงหัวใจ แก้ลมอาเจียน แก้ลมวิงเวียน แก้ลม แก้ไข้กำเดา แก้ดีพิการ แก้ไข้ ชูกำลัง แก้คลื่ยนเหียนอาเจียน แก้ร้อนใน บำรุงน้ำดี แก้โลหิต แก้ดี แก้อ่อนระโหย แก้กระหายน้ำ บำรุงผิว ทำให้หัวใจชื่นบานสดใส แก้ไข้เพื่อดี แก้ตับพิการ แก้อ่อนเพลีย
ใบสมุนไพรไทยนี้ บำรุงประสาท บำรุงเนื้อหนังให้สดชื่น แก้ไข้ แก้ปอด ตับ ดีพิการ แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้เหงื่อตกหนัก ขับพยาธิ แก้จุกเสียด แก้แน่นเฟ้อ ขับลมในลำไส้ แก้ปวดท้อง แก้บิด แก้ธาตุพิการ ขับโลหิตระดู
ทั้งต้น ขับลมในลำไส้ แก้จุกเสียดแน่นเฟ้อ แก้ปวดท้อง แก้ธาตุพิการ ขับโลหิตระดู
น้ำมันหอมระเหย เป็นยาแก้ลม มีฤทธิ์เป็นยาบำรุงหัวใจ
ไม่ระบุส่วนที่ใช้ ขับลมในลำไส้ แก้จุกเสียด แก้ปวดท้อง ชูกลิ่นให้ยาหอมดี เป็นยาหอม บำรุงหัวใจ แก้ลมวิงเวียน คลื่นเหียนอาเจียน ชูกำลัง แก้ไข้ แก้ลม บำรุงครรภ์ บำรุงน้ำดี แก้พยาธิ แก้สะอึก
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ยับยั้งระบบประสาทพาราซิมพาเตติกที่ลำไส้ ยับยั้งการหดเกร็งของกล้ามเนื้อเรียบที่ลำไส้ ลดอัตราการเต้นของหัวใจ เพิ่มแรงบีบตัวของหัวใจ ต้านฮีสตามีน